Nie od dziś wiadomo, że przestrzeń, w której przebywamy na nas oddziałuje. Są takie miejsca, w których celowo wykorzystuje się kompozycję przestrzeni do wywołania pewnych wrażeń. Pomyślcie np. o wielkich kościołach, o teatrach, o organizacji pomieszczeń w domu, w którym czujecie się dobrze. My wpływamy na to, jaka przestrzeń nas otacza, a przestrzeń, która nas otacza wpływa na nas. Może nas relaksować, sprzyjać skupieniu, zabawie, rozmowie albo milczeniu. Nie tylko jej kompozycja jest ważna, ale i kolory – jedne działają na nas kojąco, inne pobudzają.
Dzięki programom, takim jak Laboratoria Przyszłości czy Aktywna Tablica, do polskich szkół zawitały nowoczesne technologie i elementy wyposażenia, które zmieniają potrzeby aranżacji sal lekcyjnych. Wraz z programami w coraz większej ilości placówek zaczęto pracować w oparciu o metodologię STEAM, angażując uczniów w interdyscyplinarne projekty STEAM.
Chcąc korzystać z zasobów, które zostały zakupione do placówek i jak najefektywniej wykorzystać możliwości, które one zapewniają konieczna jest modyfikacja dotychczasowych rozwiązań.
Wszystko po to,aby stworzyć przestrzenie edukacyjne, w których praca z nowymi pomocami edukacyjnymi i urządzeniami będzie intuicyjna i komfortowa. Jak to zrobić?
SPIS TREŚCI
Jak powinna wyglądać sala lekcyjna?
Czym jest STEAM Lab?
STEAM Lab a polska szkoła
Badamy przestrzeń w szkołach
Jak powinna wyglądać sala lekcyjna?
Aranżacja sali lekcyjnej to niełatwe zadanie – trzeba brać pod uwagę wiele czynników i najczęściej dostosować się do warunków, które już w szkole mamy. Zaprojektowanie nowoczesnej i komfortowej sali szkolnej według koncepcji STEAM, która będziewspierać proces edukacyjny, wymaga uwzględnienia różnorodnych elementów, takich jak układ przestrzenny, wyposażenie, oświetlenie i kolorystyka. Co warto wziąć pod uwagę?
Funkcjonalny układ przestrzeni i mobilne meble – rozważ elastyczny układ przestrzenny, który umożliwia różne formy pracy: indywidualną, grupową, prezentacyjną. Najlepiej zainwestować w mobilne meble na kółkach, aby dostosować przestrzeń do różnych aktywności. Pamiętaj, by meble były ergonomiczne, dopasowane do wieku i wzrostu uczniów.
Kolorystyka i dekoracje – wybierz stonowane kolory ścian, które sprzyjają skupieniu i relaksowi. Najlepiej ograniczyć ilość jaskrawych dekoracji, by nie rozpraszały uwagi uczniów, a postawić na rośliny – stworzą one przyjemną, przytulną atmosferę. Użyj akcentów kolorystycznych, aby stworzyć inspirujące i ciepłe miejsce. Jeśli chcesz użyć wielu kolorów, pamiętaj że zorganizowanie ich według kolorów tęczy da harmonijny, uporządkowany efekt.
Oświetlenie – światło znacząco wpływa na samopoczucie, jeśli to możliwe, postaw na naturalne oświetlenie, aby stworzyć przyjemne warunki do nauki. Uzupełnij je o regulowane sztuczne oświetlenie, umożliwiające dostosowanie intensywności światła do różnych potrzeb.
Przestrzenie do współpracy – zaprojektuj strefy do pracy zespołowej, które umożliwiają współpracę między uczniami. Jeśli przestrzeń edukacyjna nie jest duża, zadbaj o mobilne meble, które z łatwością będziecie przemieszczać podczas lekcji. Dodaj narzędzia i pomoce naukowe, aby wspierać dynamiczne grupowe zadania i pracę zespołową. Tworzenie stref STEAM przeznaczonych do konkretnych czynności zapewni większy porządek i komfort używania sali lekcyjnej.
Nowoczesne technologie i narzędzia – zainstaluj monitor, projektor lub tablicę interaktywną, czy systemy audio-wizualne, aby wspierać nowoczesne metody nauczania, korzystać z internetowych źródeł informacji i aplikacji edukacyjnych. Zapewnij łatwy dostęp do komputerów dla uczniów, w tym dostęp do prądu, by ładować potrzebny sprzęt elektroniczny.
Oczywiście oprócz powyższych, sala lekcyjna STEAM musi spełniać konkretne wymogi określone przez Ministerstwo Edukacji. Chcemy, dbać o komfort i bezpieczeństwo naszych podopiecznych.
Zintegrowane podejście do projektowania sali szkolnej, uwzględniające zarówno aspekty estetyczne, jak i funkcjonalne, może przyczynić się do stworzenia nowoczesnego i komfortowego środowiska edukacyjnego. Informacje zwrotne od uczniów będą bardzo cenne w tworzeniu dla nich miejsca, w którym czują się dobrze i uczą efektywnie.
Czym jest STEAM Lab?
Na bazie tej wiedzy i wieloletniego doświadczenia w placówkach edukacyjnych oraz przy pomocy ekspertki, pojawił się projekt laboratorium talentów – STEAM Labu.
Czym jest STEAM nie trzeba już tłumaczyć. Jeśli macie wątpliwości zajrzyjcie tutaj, tam znajdziecie wszystko opisane ze szczegółami. A czym jest STEAM Lab? To wyjątkowa przestrzeń, która powstała we współpracy ze specjalistką w dziedzinie nowoczesnego nauczania STEAM – prof. Marleną Plebańską.
STEAM Lab to pionierska przestrzeń edukacyjna, pierwsza tego rodzaju w Polsce, oparta na przebiegu nauczania w koncepcji STEAM. To miejsce zaprojektowane specjalnie z myślą o rozwijaniu umiejętności XXI wieku u dzieci. W tej nowoczesnej sali szkolnej dzieci mają doskonałe warunki, by angażować się w różnorodne projekty edukacyjne, korzystając zarówno z najnowszych technologii, jak i tradycyjnych narzędzi. Inspirująca przestrzeń umożliwia dzieciom eksperymentowanie i pracę nad projektami obejmującymi wiele dziedzin, co przyczynia się do wszechstronnego rozwoju ich umiejętności.
Sala lekcyjna według koncepcji STEAM została podzielona na strefy STEAM wyznaczone kolorami. Każda z nich oferuje inne możliwości i zasoby, które będą służyły dzieciom w ich poszukiwaniach naukowych.
Strefa S (nauka) – to miejsce badań naukowych ze wszystkimi potrzebnymi materiałami do wykonywania doświadczeń i przeprowadzania eksperymentów. Co interesujące, wśród tych eksperymentów znajdują się również działania kulinarne – w końcu gotowanie to również reakcje i doświadczenia chemiczne!
Strefa T (technologia) – wyposażona jest w stanowiska komputerowe i nowe technologie, takie jak roboty programowalne, drukarki 3D, mikrokontrolery czy drony. Jest ona miejscem rozwoju kompetencji cyfrowych i technicznych, których wymagają interdyscyplinarne projekty STEAM.
Strefa E (inżynieria) – jest strefą umiejętności manualnych, projektowania i rękodzieła. Zapewnia uczniom materiały plastyczne, drewno, narzędzia i artykuły plastyczne, z których uczniowie korzystają, by ożywić swoje projekty i nadać im rzeczywisty charakter.
Strefa A (sztuka) – to miejsce, które łączy pozostałe strefy STEAM, uczniowie prezentują wyniki swojej pracy, ale też angażują się w działanie artystyczne, wystąpienia oraz przyjmowanie roli widza, które również jest ważną umiejętnością.
Strefa M (matematyka) – miejsce skupienia i pracy w ciszy, które zapewnia wygodnie siedziska, wygłuszające elementy mebli i środowisko analizy. Jest to zatem strefa najlepsza do pracy indywidualnej.
Takie środowisko kładzie szczególny nacisk na rozwijanie kreatywności i zdolności manualnych oraz na holistyczny rozwój dzieci. Poprzez unikalne doświadczenia, które integrują różne dziedziny wiedzy, przestrzeń STEAM Lab przygotowuje uczniów do przyszłych wyzwań. Jest to miejsce, gdzie innowacyjne pomysły przeradzają się w rzeczywistość, inspirując dzieci do pełnego wykorzystania swojego potencjału i czerpania radości z nauki. Laboratorium nie jest jedynie miejscem zajęć; to nowy pomysł na klasę szkolną, w której dzieci mają możliwość poszukiwania i odkrywania wiedzy oraz rozwijania indywidualnych talentów.
STEAM Lab a polska szkoła
Wiemy, że jest to piękna idea, dla wielu szkół pozostająca w strefie marzeń, ale czy możemy stworzyć w swojej szkole środowisko, które będzie współgrało z założeniami STEAM Labu, a nie będzie wymagało tworzenia projektu sali od zera?
W standardowej szkole rzadko mamy dostęp do dużych pomieszczeń, dlatego najważniejszym aspektem projektu sali lekcyjnej będzie zastosowanie mobilnych mebli. Ruchomość wyposażenia sali szkolnej otworzy nam drzwi do tworzenia przestrzeni, w której mamy wiele możliwości i możemy szybko dopasować ją do potrzeb zajęć. Ustawienie ławek w sali lekcyjnej będzie wtedy szybkie i łatwe do zmiany.
Warto również pomyśleć o elementach, którymi podzielimy przestrzeń, np. kolor ściany lub aplikacja na niej, rośliny, ścianki akustyczne, tablica lub monitor na podstawie mobilnej. Dzięki temu, zyskamy możliwość rozdzielenia klasy szkolnej na kilka części dla różnych grup lub etapów projektu.
Jeśli sala jest zbyt mała, by tworzyć w niej osobne strefy, warto pomyśleć o pomocach i elementach wyposażenia, które można przechowywać w szafie lub złożone jedno na drugim – np. siedziska, rozkładane stoły, szafy na laptopy itd.
Możliwość przyjęcia pozycji innej niż siedzenie w ławce pomoże w dostosowaniu przestrzeni do indywidualnych potrzeb uczniów – tu sprawdzą się wysokie stoliki, poduszki czy maty. Dzieci będą mogły wtedy skupić się na omawianym temacie w komfortowej dla nich pozycji, co ułatwi koncentrację na zadaniach.
Badamy przestrzeń w szkołach
Pod koniec roku 2023 firma Moje Bambino razem z badaczami Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego zorganizowali konkurs “Pochwal się swoją klasą” do którego zgłoszenia przysłało ponad 500 szkół. Zebrane zgłoszenia pozwoliły rozpocząć temat obserwacji wyposażenia klas szkolnych oraz projektów nauczycieli pozostających w sferze marzeń.
Od kilku miesięcy obserwujemy praktyki dotyczące aranżacji w polskich szkołach. To badanie nadal trwa, ale mamy już pierwsze obserwacje.
Jeden wniosek jest szczególnie widoczny – elastyczność.
To najważniejszy element, który wpływa na komfort pracy. Dobrze zaprojektowana sala ułatwia organizację zajęć i umożliwia sprawną pracę nauczyciela, a przemyślany układ przestrzenny pozwala na efektywne wykorzystanie dostępnego miejsca. Układ ławek ma znaczenie – w zależności od tego, na jakim sposobie pracy nam zależy warto przemyśleć ustawienia:
- podkowa – do debat i otwartych dyskusji,
- wyspy – do pracy grupowej i wspierania działania wspólnie,
- duży stół – do przeprowadzania ważnych rozmów.
Istotnym elementem jest również indywidualna dekoracja przestrzeni, ożywienie jej – spersonalizowanie charakteru pomieszczenia sprawi, że będzie ono cieplejsze i bardziej przyjazne, będąc wsparciem w procesie edukacyjnym. Dobrze by było, gdyby regularnie używane elementy były łatwo dostępne. W badaniu zwrócono również uwagę na kolor – taki, który będzie przyjemny i wyciszający. Tutaj sprawdzi się również fototapeta, na przykład z motywem roślinnym.
Aranżacja sali lekcyjnej odgrywa istotną rolę w procesie edukacyjnym i ma wpływ na doświadczenia uczniów oraz efektywność nauczania. Stworzenie przyjaznej, komfortowej atmosfery sprzyja lepszym relacjom między uczniami a nauczycielem. W rezultacie dobrze zaprojektowana sala szkolna może stworzyć inspirujące środowisko, sprzyjające zdobywaniu wiedzy, współpracy i rozwoju uczniów, o które będą oni chcieli się troszczyć. Będzie to także komfortowe miejsce pracy dla nauczycieli, którzy z przyjemnością będą podejmować wyzwania nowych form zajęć.
